Za sukcesem i porażką każdej organizacji stoją ludzie. To dlatego działy HR dwoją się i troją, starając się przyciągnąć do firmy ekspertów i wschodzące talenty oraz prześcigają się w oferowaniu coraz ciekawszych pakietów benefitowych. Z tego samego powodu pracodawcy powinni wykazywać troskę o zdrowie psychiczne ludzi w swojej organizacji. Zaniedbywane, stygmatyzowane zaburzenia psychiczne mogą być powodem niskiej efektywności, absencji oraz wypalenia zawodowego. A wzrost tych wskaźników zdecydowanie się firmom nie opłaca…

W niniejszym artykule chciałabym opowiedzieć o tym, dlaczego zdrowie psychiczne pracowników ma wpływ na kondycję firmy.

Dlaczego w pracy nie rozmawiamy o zdrowiu psychicznym?

Dane o stanie zdrowia pracowników to, z punktu widzenia prawa, informacje wrażliwe. Mimo to na ogół alergie, problemy z ciśnieniem, cukrzyca czy grypa nie stanowią dla nas czegoś wstydliwego – ot, prawie każdy ma jakąś przypadłość. Nierzadko wymieniamy się doświadczeniami dotyczącymi leczenia w trakcie firmowych pogaduszek, ponieważ zdarza się, że pojawiają się tam informacje, z których można wyciągnąć coś z korzyścią dla siebie (np. nowy domowy test na grypę/covid czy oferta darmowych badań profilaktycznych).

A w kwestii zdrowia psychicznego?

Tu rzecz ma się zupełnie inaczej. Oczywiście, motywacje są różne – od tego, że zdrowie to, bądź co bądź, poufna kwestia, przez to, że firma to niekoniecznie miejsce do takich rozmów, aż po strach, że zostaniemy potraktowani inaczej (czyt. gorzej). Że awans odsunie się w czasie, zmieni się podejście kolegi z biurka obok lub nasze zdanie nie będzie brane pod uwagę. Według raportu z 2023 roku blisko trzy czwarte Polaków obserwuje u siebie pogorszenie stanu zdrowia psychicznego i symptomy kojarzone z depresją (1). Co za tym idzie, wiele osób wokół nas codziennie może stać w obliczu podobnych rozterek.

Wojna w Ukrainie, nowa rzeczywistość po pandemii, rosnące ceny oraz brak poczucia stabilności nie działają dobrze na naszą psychikę. Jeśli nałoży się na to sytuacja w miejscu pracy, skutki mogą być naprawdę poważne.

Zdrowie psychiczne a kondycja przedsiębiorstwa

Co piąty Polak codziennie stresuje się w pracy, a 20% pracujących stresuje się nawet 3 razy w tygodniu (2).

Zarządzanie stresem to kluczowy element higieny psychicznej w pracy. Każda osoba ma inną odporność na stres. To niezwykle ważne, aby nie piętnować niskiej odporności i… nie chwalić wysokiej. Zamiast tego propaguj dobre praktyki dotyczące zarządzania stresem, organizuj warsztaty, szkolenia i webinary na temat zdrowia psychicznego. Dzięki temu Twoi pracownicy zobaczą, że dostrzegasz problem (mało tego – że sam się czasem stresujesz!) i starasz się ich wesprzeć.

Koszty ukrytego stresu są ogromne. Wśród nich znajdują się nadciśnienie, zawał serca, większa podatność na depresję oraz cukrzycę (3). Zaś 62% absencji chorobowych można powiązać ze schorzeniami psychicznymi oraz objawami somatycznymi pośrednio z nimi związanymi (4).

Co czwarty Polak zmaga się z wypaleniem zawodowym (5), a 66% z nich ma jeden lub kilka jego objawów (6).

Długotrwały stres, presja w pracy i życie w lęku mogą przełożyć się na poczucie wypalenia zawodowego. Skoro o nim mowa, mam złą wiadomość: wypalenie zawodowe w Polsce ma się coraz lepiej. Odsetek osób zmagających się z tym zjawiskiem wzrósł w czasie pandemii – nawet o 43% (7). Dla Ciebie, jako pracodawcy, wypalenie zawodowe to jeden z głównych wrogów – nic tak skutecznie nie przerzedza szeregów talentów oraz ekspertów, jak właśnie wypalenie. Warto wspomnieć, że według WHO jest to pełnoprawna jednostka chorobowa i wraz z rozpoznaniem głównym może być powodem do zwolnienia lekarskiego, również w Polsce.

Poziom absencji pracowniczych z powodu depresji wzrósł o 30% w porównaniu roku 2018 z 2021 (1). Nieobecności w pracy to wskaźnik, który bezpośrednio godzi w finansowy interes przedsiębiorstwa. Koszty niewykonanej pracy, niedotrzymanie terminów, konieczność utrzymywania rezerwy kadrowej potrafią uderzyć po kieszeni. Wraz z przedłużającą się niekorzystną sytuacją gospodarczą, widmem utraty pracy i stresami dnia codziennego, odporność psychiczna pracowników może być wystawiana na coraz większą próbę. Dlatego profilaktyka zdrowotna jest w interesie przedsiębiorstwa.

Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że zgodnie z raportem Rzecznika Praw Dziecka samoocena zdrowia psychicznego wśród polskich uczniów pogarsza się wraz z wiekiem (8). Trzeba o tym mówić także dlatego, że ci nastolatkowie niebawem staną się młodymi dorosłymi, którzy zaczną stawiać pierwsze, nieśmiałe kroki na rynku pracy. Wśród nich będą specjaliści, a być może i gwiazdy w swoich dziedzinach, co sprawi, że będziesz starał się pozyskać ich do siebie. Dlatego dobre praktyki oraz dyskurs o zdrowiu psychicznym w pracy należy zacząć natychmiast, tak, aby stworzyć jak najprzyjaźniejsze środowisko pracy dla pokolenia Z.

Od czego możesz zacząć?

Wokół zdrowia psychicznego narosło wiele szkodliwych mitów, które nie zachęcają do zwierzenia się ze swoich problemów. Dlatego chcąc stworzyć inkluzywne środowisko w miejscu pracy, w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na komunikację.

Nie musisz od razu umawiać wszystkich na terapię (a nawet nie powinieneś) – zacznij od małych kroków. Na początek sprawdź ich dobrostan np. za pomocą Well-being Vibe, w którym anonimowo zbadasz, jaki jest stan wypalenia zawodowego w Twojej firmie, jaki procent osób jest zagrożonych stanami lękowymi lub depresją. Jeśli będziesz pytał ich o to cyklicznie, być może zauważysz jakiś trend. Kiedy poznasz wyniki, będziesz wiedział/a z czym trzeba pracować.

Da Ci to cenne dane do przygotowania strategii naprawczej. W przeciwdziałaniu wypaleniu zawodowemu kluczowych jest kilka punktów. Ciągła presja czasu i piętrzące się nadgodziny powodują ogromny stres. Do tego stopnia, że aż 91% pracowników deklaruje, że odczuwana presja odbija się na jakości ich pracy (negatywnie!). To może powodować poczucie nadodpowiedzialności, które… nie pozwala efektywnie wypocząć. 42% pracujących osób nie decyduje się na urlop w obawie przed zaległościami (9). A przerwa od pracy jest kluczowa w zawodowej higienie psychicznej. Upewnij się, że Twoi koledzy z pracy z niej korzystają.

Zadbaj o przejrzystą komunikację i jakościowy feedback. Niejasne oczekiwania są zarzewiem konfliktów i generują dyskomfort. Dbaj o to, aby każdy znał kierowane w jego stronę oczekiwania, wspieraj asertywne postawy i zachowania. Upewnij się, że menedżerowie w Twojej organizacji wiedzą, jaka jest ich rola i znają dobre praktyki, które pozwolą im na tworzenie dobrej atmosfery w zespołach.

Otwarta komunikacja zaczyna się od góry. Zwłaszcza dotycząca tak delikatnych tematów, jak zdrowie psychiczne. Możesz zachęcić menedżerów do podzielenia się swoimi trudnymi doświadczeniami i tym, jak sobie z nimi poradzili (najlepiej zrobić to samemu opowiadając swoją historię). Pamiętaj: nic na siłę. Podzielenie się historią zdrowia psychicznego na forum, przetarcie szlaków dla takich testymoniali, to akt ogromnej odwagi.

Edukacja na temat świadomości zdrowia psychicznego jest pierwszym krokiem, od którego trzeba zacząć. Ważne, by informować pracowników o tym jakie symptomy powinny wzbudzić ich uwagę, jak o tym rozmawiać i jak udzielić wsparcia. Ważne jest też przeciwdziałanie stygmatyzacji. Dobrostan psychiczny to ogromna część pracowniczego well-beingu.

Pamiętaj, że jeśli temat jest dla Ciebie nowy, to warto przeprowadzić go w konsultacji ze specjalistami. Dzięki temu nie przepalisz zasobów i osiągniesz najlepszy efekt.

Źródła: