Czy terapia online może być skuteczna?

W czasach epidemii ta forma pomocy terapeutycznej okazała się dla pacjentów zbawienna. Przekonało się też do niej wielu specjalistów, którzy dziś deklarują, że mimo zaszczepienia na COVID-19 dalej chętnie będą korzystać z wirtualnej formy rozmowy z pacjentami, widząc w niej coraz więcej pozytywnych stron. Uznawana dawniej za słabszą formę wsparcia, dziś traktowana jest równorzędnie ze spotkaniem stacjonarnym twarzą w twarz.

Na czym polega psychoterapia online i kiedy warto się na nią zdecydować?

Psychoterapia online jest oddziaływaniem terapeutycznym przy pomocy narzędzia do pracy zdalnej takiego jak SKYPE, FaceTime czy ZOOM. Dzięki temu pacjent i terapeuta widzą siebie i mogą odczytywać sygnały pozawerbalne niemalże tak, jakby przebywali razem w jednym pomieszczeniu. Pomoc psychologiczna online może być także realizowana telefonicznie, mailowo lub na czacie. Pozostałe formy to raczej interwencje służące pacjentowi wsparciem w kryzysowej sytuacji. Przydają się wtedy, kiedy videorozmowa nie jest możliwa, a osoba pilnie potrzebuje rozmowy z zaufanym specjalistą.

Sama psychoterapia online nie jest czymś nowym. Już od wielu lat badacze z całego świata przyglądają się temu, czy w formie zdalnej można efektywnie pracować z pacjentami i czy takie sesje wymagają stosowania innych, wyspecjalizowanych technik wsparcia. A może należy pracować w starym stylu z barierą oddzielającego nas od siebie ekranu komputera?

Pierwszy lockdown postawił przed wieloma terapeutami nie lada wyzwanie. Część nie podjęła tego kroku, zawieszając procesy terapeutyczne lub utrzymując reżim sanitarny, przyjmując osoby stacjonarnie. Zdecydowana większość jednak postanowiła wypróbować terapię online i sprawdzić, czy taki rodzaj pomocy przynosi zakładane korzyści.

Czy psychoterapia online jest efektywna?

Opinie naukowców ze wszystkich stron świata przemawiają zdecydowanie na korzyść terapii online. Kiedy w 2008 r. psycholodzy z Uniwersytetu w Hajfie porównali wyniki kilkudziesięciu badań dotyczących praktyki zdalnej, okazało się, że nie ma żadnych różnic w jej efektywności w porównaniu z pracą stacjonarną. Późniejsze badania (między innymi na Uniwersytecie Cambridge) tysięcy pacjentów potwierdziły brak istotnych różnic w poziomie zadowolenia z psychoterapii u osób korzystających z pomocy na miejscu i przez sieć. Co ciekawe w 2013 r. z Zurychu pojawiły się i takie doniesienia, że w przypadku niektórych zaburzeń nastroju terapia online może być nawet bardziej efektywna niż spotkanie na żywo. To bardzo ważne wnioski nie tylko ze względu na fakt, że w sytuacji epidemii taka forma pomocy jest w 100% chroniąca przed zarażeniem. Przede wszystkim pozwala ona na rozmowy z ludźmi z odległych miejsc na świecie. To ważne w przypadku osób, które z różnych przyczyn nie mogą dotrzeć do gabinetu. Bywa, że to nie kłopoty, a preferencja odgrywa kluczową rolę – pacjent może czuć się zdecydowanie bardziej komfortowo, siedząc wygodnie w swoim fotelu, z kubkiem ulubionej herbaty, w pozycji, która jest dla niego wygodna, w ubraniu, które go nie uwiera i nie krępuje. Terapia online pozwala ludziom na większą swobodę ekspresji (bo są u siebie), co prawdopodobnie może czasem skutkować większą otwartością do intymnych zwierzeń.

Jakie są wady i ograniczenia sesji zdalnych?

Bardzo często pacjenci na pierwszych sesjach online dopytują, czy ze względu na formę pracy będą wykonywali mniej zadań i poznawali mniej technik terapeutycznych? Oczywiście pewne techniki mogą być trudniejsze do wykonania (na przykład przy pracy z ciałem), ale większość da się swobodnie stosować zdalnie. Nawet jeśli są to bardzo głębokie wizualizacje, techniki wyobrażeniowe – z powodzeniem można je przeprowadzać zdalnie. Podobnie wszelkie ćwiczenia polegające na wypełnianiu tabel, dzienniczków czy wykresów. Terapeuci online chętnie udostępniają różnego rodzaju materiały/artykuły/książki dostępne w sieci, które pacjent może potem z łatwością znaleźć, przeglądając historię videoczatu.

Jeśli pacjent ma obawy co do swoich umiejętności technicznych, warto, by podzielił się nimi z terapeutą, który krok po kroku nauczy go, w jaki sposób korzystać z narzędzia do komunikacji zdalnej.

Jak się do niej przygotować?

Żeby odbyć skuteczną sesję psychoterapii online, warto zadbać o wyizolowane miejsce w domu (tak, by nic nas nie rozpraszało, nie dekoncentrowało), sprawdzić łącze internetowe, ustawić kamerę tak, by terapeuta widział naszą twarz, a nie na przykład tylko usta, brodę albo czoło. Jeśli problemy techniczne pojawiają się w trakcie rozmowy, zwykle terapeuta proponuje jakąś alternatywę, na przykład zmianę komunikatora albo rozmowę audio. Tak jak to zawsze w terapii bywa, wszelkie wątpliwości, frustracje czy obawy warto przedyskutowywać ze specjalistą. Czasami rozmowa o złości, bezradności czy obawach związanych z terapią zdalną może zaowocować ciekawymi wnioskami o radzeniu sobie z trudnościami w życiu codziennym, czasami pomaga nauczyć się, jak radzić sobie ze stresem, czy jak komunikować swoje niezadowolenie, wątpliwości, aby nie było to zbyt agresywne, czy spolegliwe.

Katarzyna Kucewicz – psycholożka, psychoterapeutka, seksuolożka. Prowadzi Ośrodek Psychoterapii i Coachingu INNER GARDEN w Warszawie. Jest autorką trzech poradników rozwojowych. Przynależy do Polskiej Federacji Psychoterapii. Dzieli się wiedzą psychologiczną na swoim Instagramie @psycholog_na_insta.