Czym jest zdrowie psychiczne? Zgodnie z definicją przyjętą przez Światową Organizację Zdrowia to stan dobrego samopoczucia, w którym osoba jest świadoma własnych możliwości, radzi sobie z normalnym poziomem stresu, może wydajnie pracować i jest w stanie uczestniczyć w życiu swojej społeczności (1). Czy nie takich pracowników nam potrzeba?

Niestety z roku na rok rośnie liczba osób borykających się z problemami zdrowia psychicznego. Zadaniem pracodawców jest stworzenie otwartego, integracyjnego i bezpiecznego środowiska. Jak to zrobić?

Czy naprawdę trzeba rozmawiać o mental health w miejscu pracy? Jestem pewna, że tak.

Mental health – na co nam zdrowie psychiczne w pracy?

Według danych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego nadmierny stres w miejscu pracy powoduje 120 000 zgonów w ciągu roku (2). Depresja i lęk kosztują światową gospodarkę 1 bilion dolarów rocznie (3). Eksperci twierdzą, że co czwarty dorosły zmaga się z problemem zdrowia psychicznego w ciągu swojego życia (4). Z kolei 8 na 10 pracowników z zaburzeniami psychicznymi mówi, że wstyd i napiętnowanie uniemożliwia im szukanie opieki psychiatrycznej. Czy te liczby przemawiają do Ciebie?

Chorzy często ukrywają się z obawy, że mogą spotkać się z dyskryminacją ze strony kolegów oraz przełożonych. To piętno można i należy przezwyciężyć! Praca na rzecz zmniejszenia stygmatyzacji zdrowia psychicznego przyniesie korzyści nie tylko pracownikom i organizacjom, ale także całemu społeczeństwu.

Post-pandemiczna rzeczywistość

W badaniu przeprowadzonym wśród pracodawców i pracowników w kwietniu 2021 roku w ramach kampanii „Zrozum. Poczuj. Działaj!” 49% respondentów zgłosiło zdecydowanie gorsze samopoczucie związane m.in. ze zmianą warunków pracy (6).

W związku z aktualną sytuacją pracownicy oczekują od swojego pracodawcy wsparcia w zakresie dbania o ich zdrowie psychiczne. Jako jeden z głównych elementów, który przełożyłby się na poprawę ich samopoczucia, wymieniają (47,53% badanych) możliwość skorzystania z konsultacji ze specjalistami – psychologami i psychoterapeutami.

Pozostaje jedno „ale” – zdrowie psychiczne musi przestać być tematem tabu. Ponad 76% respondentów przyznaje, że boi się mówić o swoich problemach natury psychicznej ze względu na lęk przed odrzuceniem i gorsze traktowanie.

Stygma – koszty milczenia

Choroby psychiczne są powszechne i uleczalne. Dlaczego więc nie mówimy o nich tak otwarcie, jak o chorobach fizycznych, takich jak cukrzyca czy astma? Z powodu napiętnowania – negatywnych stereotypów dotyczących chorób psychicznych.

Jeszcze do niedawna o chorobach psychicznych w organizacjach nie mówiono wcale. Nie pasowały one do propagandy sukcesu. Zdrowie psychiczne uznawane było za coś bardzo prywatnego, a ludzie inwestowali dużo czasu i energii w ukrywanie swoich problemów.

Ponieważ stygma zmusza do milczenia, pracodawcy nie mogą sobie pozwolić na nierozmawianie o tym problemie. Zdrowie psychiczne pracowników i wyniki firmy są ze sobą nierozerwalnie związane. Oto garść faktów na ten temat:

Pracownicy z nieleczonymi schorzeniami psychicznymi korzystają z niepsychiatrycznych usług opieki zdrowotnej 3 razy częściej niż ci, którzy są leczeni.
Choroba psychiczna jest najczęstszą przyczyną niepełnosprawności pracowników na całym świecie.
62% opuszczonych dni pracy można przypisać schorzeniom psychicznym.
Wskaźniki rotacji są wyższe w przypadku pracowników w depresji, którzy są o 20-40% bardziej narażeni na utratę pracy z powodu ich stanu. (8)

Przytłaczający odsetek osób z problemami zdrowia psychicznego nie jest leczony. Częściowo wynika to z problemów z dostępem do lekarzy, a częściowo z piętna ciążącego nad chorymi. Pomimo ogromnego wzrostu świadomości w społeczeństwie miejsce pracy pozostaje środowiskiem, w którym wciąż nie czujemy się komfortowo, rozmawiając o swoim zdrowiu psychicznym.

Destygmatyzacja – jak mówić o zdrowiu psychicznym w pracy?

Głęboko wierzę, że świadomość występowania zaburzeń psychicznych i nadanie priorytetu dobremu samopoczuciu przyniesie długoterminowe korzyści firmom. Konieczne są jednak regularne działania, które będą wspierać zdrowie psychiczne i emocjonalne ludzi w środowisku pracy. Jakie zmiany warto wprowadzić?

Zapewnienie dostępu do specjalistycznej pomocy z zakresu zdrowia psychicznego (psycholog, psychoterapeuta, psychiatra), w miarę możliwości u specjalistów niezwiązanych bezpośrednio z firmą.
Wdrożenie programów skoncentrowanych na budowaniu środowiska przyjaznego dla osób doświadczających trudności natury psychologicznej, trosce i promowaniu zdrowia psychicznego.
Wdrożenie programów profilaktycznych/przeciwdziałających wypaleniu zawodowemu, depresji, zaburzeniom lękowym.

Co powinien lider?

Rozmowa z pracownikami o zdrowiu psychicznym powinna stać się jedną z obowiązkowych kompetencji menedżerów.

Co możesz zrobić już dzisiaj? Oto trzy sposoby, jak menedżerowie mogą pomóc w kształtowaniu bardziej empatycznej kultury firmy:

Zwróć uwagę na język. Wszyscy musimy być świadomi słów, które mogą przyczynić się do stygmatyzacji problemów ze zdrowiem psychicznym. Komentarze typu „zachowuje się jak wariat”, „ale schiza” w uszach kolegi, który ma problemy ze zdrowiem psychicznym, mogą brzmieć jak oskarżenie. Czy po usłyszeniu tych słów otworzył(a)byś się na temat zaburzenia lub powiedział(a)byś liderowi zespołu, że potrzebujesz czasu na wizytę u terapeuty?
Dzień wolny dla psychiki. Jeśli masz raka, nikt nie mówi: „Czy możesz nauczyć się sobie z tym radzić?”. Każdy zdaje sobie sprawę z tego, że to choroba i musisz wziąć wolne, aby ją leczyć. Jednak niewiele osób daje sobie i innym przyzwolenie na chorobowe z powodu problemów psychicznych. Zmień to!
Zachęcaj do otwartych i szczerych rozmów. Twórz bezpieczną przestrzeń, w której ludzie mogą rozmawiać o problemach bez obawy, że zostaną pominięci w awansie. Pracownicy nie powinni obawiać się, że zostaną osądzeni lub wykluczeni, jeśli otworzą się w ten sposób. Podziel się własnymi doświadczeniami lub historiami innych ludzi, którzy zmagali się z problemami ze zdrowiem psychicznym, uzyskali pomoc i wznowili udaną karierę zawodową.

Zdrowy pracownik = zdrowa firma

Zdrowie psychiczne i fizyczne jest traktowane inaczej, a nie powinno. Kiedy ludzie muszą wziąć dzień wolny na zdrowie psychiczne, często ukrywają to, mówiąc, że mieli migrenę lub grypę żołądkową. Im szybciej skończymy z wymówkami, tym bardziej normalne stanie się dbanie o zdrowie psychiczne!

Parafrazując powiedzenie – zdrowy pracownik, to zdrowa firma, dlatego należy podejmować regularne działania, które będą wspierać go, w aspektach nie tylko fizycznych, ale i mentalnych.