Wypalenie zawodowe w kancelarii. Dlaczego prawnicy są szczególnie narażeni na stres?

• Prawnicy znajdują się w grupie wysokiego ryzyka wypalenia zawodowego. Objawy tego syndromu dotykają nawet 90% pracowników.
• Wypalenie zawodowe dotyka najczęściej młodych prawników, pracujących zaledwie kilka lat po studiach.
• Duża odpowiedzialność społeczna, skomplikowane sprawy i natłok obowiązków w dużej mierze wpływają negatywnie na samopoczucie prawników.
• Prawie 7 na 10 prawników doświadczyło problemów związanych ze zdrowiem psychicznym.

Prawnik to zawód o wysokim zaufaniu publicznym, rozliczany przez społeczeństwo na stopie zawodowej. Jest to grupa szczególnie narażona na stres ze względu m.in. na dużą odpowiedzialność, jaka na nich spoczywa. Zmęczenie, goniące terminy, kalendarz wypełniony po brzegi oraz godziny przygotowań do rozpraw mogą powodować nadmierny stres, a w konsekwencji prowadzić do wypalenia zawodowego. Tak szybki tryb życia prawnicy zaczynają prowadzić już na studiach oraz aplikacji, a towarzyszy im na całej drodze zawodowej.

Czym jest wypalenie zawodowe?

Wypalenie zawodowe jest stopniowo pogarszającym się stanem psychicznym, związanym bezpośrednio ze z stresem w codziennie wykonywanej pracy. Jego najczęstszymi objawami są: zniechęcenie, zmęczenie psychiczne oraz fizyczne, stres, nerwowość i niepokoje. Wypalenie powoduje m.in. kłopoty ze snem i bezsenność, zaburzenia odżywiania. Jak opowiada w podcaście zatytułowanym “Prawo do emocji” Adam Sornek, wypalenie zawodowe często mylone jest z innymi chorobami, które mogą dotknąć naszego organizmu. Pojawiają się objawy, które zmuszają do wizyty do lekarza, jednak badania nie wykazują żadnych nieprawidłowości, co sugeruje, że problem tkwi w naszej psychice. Wypalenie może prowadzić również do depresji – choroby, z którą zmaga się coraz więcej ludzi oraz do nadużycia używek: kofeiny, alkoholu czy narkotyków. Badania przeprowadzone przez brytyjską organizację charytatywną LawCare, zajmującą się zdrowiem psychicznym wśród prawników pokazały, że wyżej wymienione objawy dotykają nawet 90% z 1700 przebadanych osób. To zatrważające liczby, które warto nagłośnić.

Badania “Life in the Law”

Badanie przeprowadzono w okresie od października 2020 roku do stycznia 2021 roku na pracownikach związanych z obszarem prawnym. Był to bardzo trudny czas związany z wybuchem pandemii COVID-19, który przez obostrzenia, izolację i nowe warunki, do których każdy z nas musiał się przystosować doprowadził do pogorszenia się stanu psychicznego u znacznej części społeczeństwa. Co za tym idzie uwydatnił problemy, z którymi każdy borykał się do tej pory. 

Większość uczestników badania, bo aż 69% doświadczyło złego stanu psychicznego. Najczęściej wymienianie dolegliwosci to lęki, obniżony nastrój, depresja. Ponad 90% młodych prawników odczuwa stres w pracy. 75% walczy z zaburzeniami snu, a 60% badanych odczuwa niepokój i lęk. Badani jasno wskazali, że wpłynęło to na ich relacje w pracy oraz na karierę. Dane z badania sugerują, że prawnicy są w grupie wysokiego ryzyka wypalenia zawodowego. Adam Sornek w swoim podcaście wskazuje, że problem dotyka prawników najczęściej w wieku około 30-35 lat, którzy już kilka lat przepracowali w zawodzie. Taki przedział wiekowy również jest określony w tym badaniu. Prawnicy poświęcają większość dnia na zajęcia związane z pracą. W tak intensywnym tempie żyją latami, co może doprowadzać finalnie do wypalenia zawodowego, mniejszej autonomii i mniejszego bezpieczeństwa psychologicznego w pracy. Przekłada się to również na sferę prywatną i rodzinną. Zaburzenia zdrowia seksualnego, problemy z organizacją czasu, napięta atmosfera w domu czy większa skłonność do brania zwolnień lekarskich to tylko część ze skutków jakie niesie za sobą długotrwałe wypalenie. Dr n. med. Wojciech Merk łączy wypalenie zawodowe bezpośrednio z depresją i zauważa, że po prostu “wypala” ludzi.

Dlaczego prawnicy są szczególnie narażeni na wypalenie zawodowe?

Dla tej grupy zawodowej głównym źródłem stresu są zwykle oczekiwania klientów i presja wynikająca z poczucia odpowiedzialności za ich losy. Klienci, korzystając z usług prawnika, są stawiani w naprawdę trudnych sytuacjach, obok których nie da się za każdym razem przechodzić obojętnie i bez emocji. Zdarzają się również sprawy skomplikowane – możemy sobie wyobrazić emocje, które towarzyszą sprawom trudnym i medialnym dotyczącym masowych i brutalnych morderstw lub związanych z krzywdą dzieci. Stresująca jest także towarzysząca niepewność związana ze znalezieniem i utrzymaniem klientów. W podcaście “Prawo do emocji” autorzy wskazywali również na inny obraz sprawiedliwości, niż ten o którym mówiono na studiach. Rzeczywistość wygląda w wielu przypadkach trochę inaczej i jest bardziej skomplikowana. Taki stres prowadzi do częstszych niż w innych grupach zawałów serca. 

Eksperci podkreślają również, że osoby, których dotyka wypalenie zawodowe nie wiedzą do kogo się zwrócić o pomoc. Zgłaszać się do psychologa czy do psychiatry? Przyznać się do słabości i odpuszczać na polu zawodowym? Niestety dla wielu osób poświęconych swojej pracy to jest jak przyznanie się porażki. Zwłaszcza, że pracownicy należący do starszego pokolenia często twierdzą, że „za ich czasów wypalenia zawodowego nie było”. Powoduje to tylko pogłębianie się problemów, które odsuwane na dalszy plan, rosną do tak olbrzymich rozmiarów, że wyjście z dołka staje się coraz trudniejsze i może doprowadzić do nieodwracalnych problemów zdrowotnych, emocjonalnych czy rodzinnych.

Co może pomóc w wypaleniu zawodowym?

Jest wiele form wsparcia, które mogą pomóc osobie dotkniętej kryzysem zawodowym. Każdy dla swojego własnego dobrego samopoczucia powinien zadbać o kilka ważnych kwestii:

1. Ważne jest, aby nauczyć się odpoczywać i zachować odpowiednie proporcje między życiem zawodowym a prywatnym. Czas po pracy warto poświęcić wyłącznie na zasłużony wypoczynek i zadbanie o relacje rodzinne.
2. Rozwijanie swoich pasji to dobry sposób na uwolnienie myśli i relaks. 
3. Rozmowa z bliskimi, znajomymi, psychologiem. Otwarty dialog z bliską osobą lub terapeutą pozwoli na zrozumienie sytuacji, w której się znaleźliśmy. Podzielenie się swoimi doświadczeniami i lękami ułatwi ułożenie sobie w głowie planu działania i znalezienie rozwiązania.
4. Należy szukać rozwiązań na trzech różnych płaszczyznach: 

• jak firma może wesprzeć pracownika?
• co może zrobić dział HR dla swoich zespołów?
• jak współpracownicy mogą sobie pomagać?

Oczywiście, żeby poznać potrzeby organizacji należy zacząć od szczerej i poważnej rozmowy dotyczącej samopoczucia pracowników. Do tego dochodzi odpowiednie oddelegowywanie zadań i wyznaczanie granic. Mówienie wprost o swoich potrzebach sprawia trudność dla osób nastawionych na ciężką pracę oraz wyniki. W teorii tak prosta sprawa, w praktyce jest trudna do wykonania. 

Jak wynika z licznych badań środowisko prawnicze jest wysoce narażone na stres oraz wypalenie zawodowe. Przyczyny są bardzo różne, ale warto zwrócić uwagę na najistotniejsze z nich:

• Prawnicy już od szczebla edukacji muszą mierzyć się z niesamowitym natłokiem obowiązków i pracy. Brak wytchnienia i odpoczynku powoduje zmęczenie organizmu oraz przepracowanie.
• Odpowiedzialność która spoczywa na prawnikach przyczynia się do stresu. Będąc narażonym na ciągły stres i mniejsze lub większe zaangażowanie emocjonalne w prowadzone sprawy może doprowadzić do wypalenia zawodowego.
• Trudne czasy pandemii oraz izolacji pogłębiły skrywane wcześniej problemy. Nadmiar negatywnych i długofalowych bodźców prowadzi do zmęczenia, lęku, a nawet do depresji.
• Problemy w pracy wpływają na każdy element naszego życia: emocje, relacje z bliskimi i współpracownikami itp.

Źródła:

1. Szymon Cydzik “Nie wpaść w pułapkę stresu i znużenia”, Gazeta Prawna, 23.11.2021, https://serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia/artykuly/8297689,adwokat-wypalenie-zawodowe-stres.html%20%20https://legalbusiness.pl/duze-ryzyko-wypalenia-zawodowego-i-problemy-psychiczne-kolejne-badania-potwierdzaja-duze-obciazenie-emocjonalne-prawnikow/%20https://marketingprawniczy.com/2022/02/wypalenie-zawodowe-w-pracy-prawnika-adam-sornek-jacek-stanislawski/

2. Legal Business Polska “Wysokie ryzyko wypalenia zawodowego i problemy psychiczne w branży prawniczej”, 08.10.2021., https://legalbusiness.pl/duze-ryzyko-wypalenia-zawodowego-i-problemy-psychiczne-kolejne-badania-potwierdzaja-duze-obciazenie-emocjonalne-prawnikow/

3. Adam Sornek, Jacek Stanisławski “Wypalenie zawodowe w pracy prawnika”, Marketing Prawniczy, 16.02.2022., https://legalbusiness.pl/duze-ryzyko-wypalenia-zawodowego-i-problemy-psychiczne-kolejne-badania-potwierdzaja-duze-obciazenie-emocjonalne-prawnikow/

4. Badanie “Life in the law”, LawCare, 10.2021-01.2022., https://legalbusiness.pl/duze-ryzyko-wypalenia-zawodowego-i-problemy-psychiczne-kolejne-badania-potwierdzaja-duze-obciazenie-emocjonalne-prawnikow/