Odporność psychiczna pracowników a skuteczność biznesowa organizacji. Z perspektywy specjalistów

Dzisiaj organizacje muszą nadążać za ludzkimi potrzebami, aby m.in. nie tracić na absencji chorobowej czy rotacji zatrudnionych, a odporność psychiczna odgrywa w tym obszarze istotną rolę. Odporni pracownicy lepiej znoszą porażki, są bardziej wydajni, lepiej reagują w obliczu stresu, dzięki czemu dużo łatwiej przystosowują się do zmian. Jak z tego wynika, dbałość o odporność psychiczną to nie pusty frazes. Odpowiednie strategie well-beingowe oraz wsparcie, które są faktycznie wdrażane w organizacjach, przynoszą realne korzyści. Aktywne działania w tym kierunku są krokiem milowym do sukcesu przedsiębiorstw, również tego finansowego.

Odporny, czyli zdrowy

Aby zrozumieć, jak istotną rolę odgrywa odporność psychiczna w naszym codziennym, pracowniczym życiu, wystarczy zapoznać się z raportem sporządzonym przez ZUS (Absencja chorobowa, ZUS, 2020). Według zgromadzonych danych, w minionym roku w Polsce lekarze wystawili 385,8 tys. zwolnień z powodu depresji, czyli o jedną piątą więcej niż rok wcześniej. Łączna liczba opuszczonych dni wyniosła 7,8 mln, czyli ponad 30 proc. więcej niż w 2019 r. Ponadto w 2020 r. 96 proc. przebadanych pracowników było zdania, że praca ma wpływ na ich zdrowie psychiczne.

Jak przyznaje Justyna Porzezińska, Junior HR Partner z agencji reklamowej 180heartbeats, odporność psychiczna wpływa na wiele działań i aktywności jej organizacji. „Branża reklamowa rządzi się swoimi prawami. Pracujemy w ciągle zmieniającym się środowisku, gdzie mierzymy się z presją czasu i oczekiwaniami klientów, przy jednoczesnym zachowaniu naszych wartości i wysokojakościowej koncepcji kreatywnej. Budowanie odporności psychicznej jest konieczne do radzenia sobie z tym stresem – mówi Porzezińska. – Dzięki niej nasi pracownicy mają wewnętrzne poczucie kontroli, które motywuje ich do podejmowania nowych wyzwań i realizowania trudnych zadań. Dobrostan psychiczny jest także bardzo ważny w naszych relacjach i codziennej współpracy. Przykładamy wagę do naszych wartości, dlatego też dbamy o to, aby każdy dobrze czuł się w codziennej pracy”.

Polscy pracodawcy, którzy zwrócili uwagę na problem odporności psychicznej w swoich firmach, bardzo szybko przekonali się, że jest ona obecnie kwestią niezbędną do utrzymania właściwego poziomu funkcjonowania ich organizacji i realizowania przedsięwzięć. „Praca u nas to stały kontakt z ogromną liczbą bardzo różnych osób. To umiejętność współpracy, słuchania, szukania rozwiązań. Bez odporności psychicznej niemożliwe jest rozumienie potrzeb, tworzenie kreatywnych rozwiązań, często w bardzo precyzyjnych ramach czasowych” – zauważa Anna Tkaczyk, Partner Zarządzająca z Agencji Whites.

Zbyt duże wymagania

Tymczasem statystyki są zatrważające. Biorąc pod uwagę dane z raportów dotyczących rynku pracy oraz sytuacji psychicznej pracowników i liderów przeczytamy, że aż 33 proc. z nich odczuwa lęk, a co trzeci stres, który jest jednym z najważniejszych czynników destabilizujących wykonywaną pracę (m.in. raport „Bezpieczeństwo Pracy w Polsce 2020. Wpływ pandemii koronawirusa na polski rynek pracy”).

Ponadto ponad 50 proc. rodzimych pracodawców otwarcie przyznało, że mają zbyt wygórowane wymagania wobec swoich podwładnych, a narzucane przez nich tempo powierzonych zadań jest zbyt wysokie, co skutkuje zwiększeniem poziomu stresu i spadkiem psychicznej odporności u wielu osób. Pomimo rosnących wymagań wobec pracowników w kontekście przede wszystkim dyspozycyjności, szeroko pojętych kompetencji oraz elastyczności Anna Tkaczyk z Agencji Whites zauważa także pozytywne zmiany zachodzące w środowisku pracy. Dotyczą one dbałości o dobrostan kadr. „Obecnie temat zdrowia psychicznego jest równie ważny i szeroko omawiany, jak temat zdrowia fizycznego. W zespołach dbamy o samopoczucie naszych kolegów, koleżanek i szczerze wspieramy się w poprawie jakości naszego funkcjonowania” – podkreśla Tkaczyk.

Wtóruje jej Justyna Porzezińska ze 180heartbeats: „Pandemia znacząco przyspieszyła ogólnoświatowy trend, który odczarowuje zdrowie psychiczne jako temat tabu. Nadal nie jest to temat łatwy i wciąż uczymy się, jak rozmawiać o nim otwarcie. Podczas wspólnego pobytu w biurze było o wiele łatwiej dostrzec, czy ktoś zmaga się z jakimiś trudnościami. Praca zdalna sprawiła, że jesteśmy bardziej wyczuleni na te problemy, jednak zdecydowanie trudniej jest je zauważyć. Teraz, jeżeli chcemy je dostrzec, musimy o nich otwarcie rozmawiać. Oznacza to zaplanowanie czasu i przestrzeni na takie rozmowy. Pracując z domu, można kumulować swoje negatywne emocje i mieć poczucie, że zostajemy sami ze swoimi problemami, co jeszcze bardziej potęguje sytuacje stresowe. W 180heartbeats od zawsze tworzymy środowisko, w którym transparentnie rozmawiamy o problemach. Nadal w większości pracujemy z różnych miejsc, dlatego też przykładamy ogromną wagę do komunikacji, rozmów zespołowych i wzajemnego wsparcia”.

Czego potrzebuje pracownik?

Według koncepcji ogólnej odporności psychicznej stworzonej przez Clougha, Earla i Strycharczyka, wzorowy, trzymający daną organizację na fali wznoszącej zespół powinien charakteryzować się:

• dobrą komunikacją,
• wysokim zaangażowaniem,
• nieustannym dążeniem do realizacji postawionych celów,
• wysokimi umiejętnościami interpersonalnymi,
• skutecznym rozwiązywaniem napotkanych przeciwności.

Aby stworzyć tego typu harmonijny, doskonale rozumiejący się organizm, dana organizacja musi stworzyć swoim pracownikom przynajmniej kilka możliwości komunikacji. Jak zauważa Anna Tkaczyk z Agencji Whites, przede wszystkim każdy członek zespołu raz w tygodniu powinien mieć przestrzeń do bezpośredniej rozmowy na swój temat ze menedżerem. „W naszej organizacji stosujemy formułę spotkań 1on1. Każdy może też zadać anonimowo pytanie na dowolny temat w formule AMA (ask me anything) lub w każdej innej oraz porozmawiać na ważne dla niego tematy z dowolną osobą. Od ponad roku jako firma oferujemy nieodpłatne (lub dofinansowane) wsparcie psychologów i terapeutów” – mówi Tkaczyk.

Z kolei według słów Ireny Pazdan, People & Culture Specialist z firmy uPacjenta, misją organizacji powinno być dbanie o szeroko pojęte zdrowie. „I nie chodzi tylko o zdrowie pacjentów, ale również naszych współpracowników. Zdajemy sobie sprawę, że kwestia zdrowia dotyczy zarówno sfery fizycznej, jak i psychicznej, dlatego każdej z nich trzeba poświęcać uwagę. Jako firma budujemy miejsce pracy, w którym po prostu dobrze się czujemy. Dajemy sobie przestrzeń na popełnianie błędów, na bycie człowiekiem. Każdy z nas może liczyć na pomoc koleżanek i kolegów z pracy oraz przełożonych. Zapewniamy pracownikom regularne badania profilaktyczne, dzięki którym możemy zadbać o zdrowe ciała. Oferujemy również dostęp do specjalistycznej platformy, gdzie dzięki edukacyjnym warsztatom i pomocy terapeuty pracownicy otrzymują wsparcie w pielęgnowaniu swojej odporności psychicznej. Dbanie o szeroko rozumiane zdrowie w miejscu pracy nie jest jeszcze w Polsce powszechne i nie każdemu korzystanie z tego rodzaju wsparcia przychodzi naturalnie. Jednak popularyzowanie i dawanie przyzwolenia na czerpanie wiedzy i pomocy oferowane przez specjalistów z platformy, czy też przez naszą firmę uPacjenta, z czasem przyniesie korzyść pracownikom, czyli organizacji” – kończy wypowiedź Pazdan.

Obecnie wiele firm po wdrożeniu hybrydowego systemu pracy stara się w różnorodny sposób organizować przepływ informacji między pracownikami, tak aby maksymalnie zniwelować negatywne skutki izolacji wśród nich. Joanna Porzezińska z 180heartbeats opowiada, że w jej firmie odporność psychiczna budowana jest na wiele różnych sposobów: „Przede wszystkim dzięki transparentności i jasności tego, co dzieje się w organizacji. Każdy tydzień zaczynamy ogólnofirmowym spotkaniem, na którym rozmawiamy o bieżącej sytuacji, nastrojach, naszych sukcesach, ale też o tym, co nam nie wyszło i dlaczego. Budujemy relacje i wspólnie świętujemy sukcesy. Przykładowo podczas Dnia Doceniania Pracowników każdy u nas dostał spersonalizowane podziękowania za swój wyjątkowy wkład w naszą firmę. Oczywiście doceniamy pracowników także na co dzień. To niezwykle ważne zwłaszcza w czasach pracy zdalnej, by czuli się częścią zespołu. Wspieramy ich też dostępem do benefitów sportowych oraz wspólnie bierzemy udział w wydarzeniach, takich jak Poland Business Run. Zapewniliśmy również dostęp do platformy well-beingowej, dzięki której mają możliwość wzięcia udziału w szkoleniach rozwojowych, zajęciach sportowych, sesjach mindfulness czy dostęp do czatu z psychologiem. Monitorujemy też dobrostan poprzez badanie satysfakcji oraz regularne spotkania zespołowe z liderami”.

Szybki zwrot z inwestycji

Początkowo ogólna koncepcja odporności psychicznej dotyczyła wyłącznie biznesu, a dopiero z czasem objęła takie dziedziny jak edukacja, różnego rodzaju usługi społeczne czy sport. Dlatego na przestrzeni ostatniej tylko dekady wiele światowych korporacji skorzystało z dokonań badaczy i wdrożyło w swoich placówkach programy poprawy dobrostanu pracowników. Ta inwestycja bardzo szybko się zwróciła, w wielu firmach znacząco wzrosło poczucie bezpieczeństwa zatrudnionych, którzy zaczęli dostrzegać, że są ważnym ogniwem i bez ich wkładu emocjonalnego interesy pracodawcy nie będą się należycie rozwijały. Ponadto według danych z raportu przygotowanego przez Mindgram („Powrót do pracy: nowe oczekiwania pracowników”, Mindgram, 2021) obecnie aż 80 proc. zatrudnionych przyznaje, że oferta danej firmy z zakresie dbałości o dobrostan psychiczny będzie czynnikiem decydującym w zatrudnieniu i zatrzymaniu ich przez następnych 10 lat.

Zdaniem Justyny Porzezińskiej, odporność psychiczna ma znaczący wpływ na działania biznesowe organizacji. „Zdrowie psychiczne przekłada się bezpośrednio na m.in. częste absencje chorobowe lub przeciwnie: prezenteizm, czyli przychodzenie do pracy mimo choroby – uważa Porzezińska. – Takie zjawiska mają negatywny wpływ na zaangażowanie pracowników, poczucie nierealnych oczekiwań i tworzenie dodatkowego napięcia. Odporność psychiczna wśród pracowników ma bezpośrednie przełożenie na ich zaangażowanie w realizowanie zadań, poczucie odpowiedzialności i wiarę we własne kompetencje. W naszej organizacji jest to niezwykle istotne. Pracujemy kreatywnie, bezpośrednio z klientami, obligują nas napięte terminy. Mimo starannie zaplanowanych działań w projektach mamy do czynienia z sytuacjami, których nie dało się przewidzieć. Osoby o wysokiej odporności psychicznej nie tylko są w stanie podejść do problemów w sposób nietuzinkowy i innowacyjny, ale też być wsparciem dla swojego zespołu”.

Pracodawcom efektywnie udaje się przełożyć praktyczne strategie dbania o odporność psychiczną pracowników wszystkich szczebli na biznesową skuteczność organizacji, co potwierdzają zarówno wyniki finansowe, jak i doskonała opinia firm na rynku. Zadanie nie należy do najprostszych, ale odpowiednie podejście, wspólna praca w kierunku rozwiązywania napotykanych po drodze problemów oraz skuteczne sposoby ich przezwyciężania budują silne i odporne organizacje.

Odporny psychicznie pracownik to przede wszystkim człowiek chętny do poświęceń, oddany oraz świetnie poinformowany.

Jego działania ukierunkowane są na osiąganie coraz lepszych wyników, w czym pomaga mu dobre zdrowie fizyczne, wysoka rezyliencja, a także wiara we własne możliwości. Dzięki opanowaniu emocjonalnemu nigdy nie destabilizuje działań swoich współpracowników, a wręcz przeciwnie – w razie kłopotów stara się ich wesprzeć.

50% pracodawców w Polsce przyznało, że mają zbyt wygórowane wymagania wobec swoich podwładnych, a narzucane przez nich tempo powierzonych zadań jest zbyt wysokie, co skutkuje zwiększeniem poziomu stresu i spadkiem odporności psychicznej (źródło: Mindgram).