Niedobór witaminy D a depresja

O tym, jak ważna jest witamina D, nie trzeba nikogo przekonywać. Od lat rośnie społeczna świadomość dotycząca suplementacji witaminy D, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, kiedy dni stają się coraz krótsze i dostęp do nasłonecznionych  miejsc jest utrudniony. Jednak nadal niewiele osób wie, jakie są konsekwencje niedoboru tej witaminy oraz że jej brak związany jest z dobrostanem psychicznym.

Konsekwencje niedoboru witaminy D

Według wyników badania populacyjnego przeprowadzonego przez doktora Pawła Płudowskiego z Instytutu „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka” (IPCZD) w Warszawie aż 90% Polaków ma niedobory witaminy D. Ze względu na położenie geograficzne Polski, które wiąże się z niewielką liczbą dni z właściwym nasłonecznieniem, witamina D powinna być przyjmowana z pokarmem (jej źródłem są np. ryby morskie) i suplementowana. Dowiedz się jakie jest dawkowanie oraz aktualne normy i zalecenia spożywania witaminy D.

Do niedawna witaminę D kojarzono przede wszystkim z pozytywnym wpływem na stan kości. Ma ona jednak o wiele więcej funkcji w organizmie, a jej niedobór może prowadzić do:

• osłabienia mięśni,
• większego ryzyka złamań i wyższej wrażliwości na ból,
• senności i zmęczenia,
• wolniejszego gojenia się ran,
• gorszej kondycji i spadku wytrzymałości,
• wypadania włosów.

Konsekwencjami niedoborów witaminy D są m.in. pogorszenie słuchu, obniżenie odporności czy problemy w funkcjonowaniu układu nerwowego. Od niedawna coraz więcej mówi się również o tym, że niedobór witaminy D ma związek z depresją.

Konsekwencje nadmiaru witaminy D

Nadmiar witaminy D w organizmie to rzadka sytuacja, ale możliwa głównie ze względu na niewłaściwie dobraną suplementację. Dlatego ważne jest, by przed zakupem i spożywaniem suplementów zbadać swój poziom witaminy D i skonsultować się z lekarzem.

Do objawów nadmiaru witaminy D należą:

• nudności i wymioty,
• częste bóle głowy,
• większa potliwość,
• biegunki lub zaparcia,
• świąd skóry,
• drgawki,
• złe samopoczucie.

W konsekwencji może dojść do zaburzenia pracy serca, kamicy nerek czy kamicy pęcherzyka żółciowego.

Przyczyny depresji

Powstało wiele modeli i koncepcji poszukujących przyczyn zaburzeń nastroju, w tym depresji. Według biologicznych modeli depresja może być związana z genetycznymi uwarunkowaniami, dysfunkcjami układu serotonicznego czy zaburzeniami hormonalnymi.

Psychoanalityczne oraz psychodynamiczne koncepcje odwołują się z kolei do reakcji na utratę ważnego obiektu oraz stylów przywiązania w dzieciństwie. Wskazuje się, że osoby z tzw. ambiwalentno-lękowym stylem przywiązania są w dorosłości bardziej predysponowane do zachorowania na depresję, co wiąże się z ich niskim poczuciem własnej wartości oraz odczuwanym wstydem.

Poznawczo-behawioralne podejście do zaburzeń nastroju opiera się głównie na obserwacjach klinicznych pacjentów depresyjnych, które były podstawą do stworzenia przez Aarona Becka teorii dotyczącej triady depresyjnej. Na triadę składa się negatywne myślenie w trzech obszarach: o sobie, o świecie oraz o przyszłości.

Nie można również zapominać o czynnikach interpersonalnych. Według amerykańskiego psychiatry Geralda Klermana, który zajmował się leczeniem depresji, problemy bezpośrednio wiążące się z reakcją depresyjną to: silna reakcja smutku, przedłużająca się żałoba, spory dotyczące ról interpersonalnych. Dodatkowo coraz częściej wskazuje się, że źródłem depresji są wydarzenia stresowe oraz indywidualna podatność na stres.

Badania nad niedoborem witaminy D a depresją

Badania oceniające związek niedoboru witaminy D z wystąpieniem epizodu depresyjnego oraz wpływ suplementacji na objawy depresyjne opierają się na założeniu, że witamina D wpływa na ośrodkowy układ nerwowy. Oto kilka badań, które potwierdzają te związki:

• w badaniu populacyjnym przeprowadzonym w Norwegii, w którym udział wzięło aż 10086 pacjentów, wykazano, że niski poziom witaminy D3 jest predyktorem wystąpienia zaburzeń depresyjnych.
• Szwedzcy badacze porównali poziom witaminy D3 u pacjentów, którzy próbowali popełnić samobójstwo, u osób z rozpoznaną depresją oraz u osób zdrowych. Okazało się, że w grupie pacjentów, którzy usiłowali popełnić samobójstwo, poziom witaminy D3 był znacznie niższy niż w grupie chorujących na depresję bez stwierdzonej próby samobójczej oraz u osób w grupie kontrolnej.
• Holenderskie badania przeprowadzone na 1102 osobach wykazały, że w grupie chorujących na depresję poziom witaminy D3 był istotnie niższy niż w grupie kontrolnej.
• Badania Jorde i współpracowników z 2008 roku pokazały, że zmniejszyły się objawy depresyjne w grupie, które przyjmowały witaminę D3 w porównaniu do grupy, która przyjmowała placebo.

Badania wskazują na dwa powiązania witaminy D z depresją. Po pierwsze u osób doświadczających epizodów depresyjnych stwierdza się niższy poziom witaminy D w surowicy niż u osób zdrowych. Po drugie wydaje się, że suplementacja witaminą D u osób chorych wpływa na zmniejszenie objawów depresyjnych.

Witamina D wpływa na liczne procesy zachodzące w organizmie człowieka. Warto raz na rok zbadać jej poziom (koszt badania prywatnie to około 50-70 zł) i w razie potrzeby rozpocząć suplementację. To dobra decyzja nie tylko dla dobrostanu psychicznego.

 

Źródła:

Morga, J. (2014). Ekspert: ponad 90 proc. Polaków ma niedobory witaminy D. Źródło: https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C399291%2Cekspert-ponad-90-proc-polakow-ma-niedobory-witaminy-d.html.

Sęk, H. (2019). Psychologia zaburzeń nastroju. W: Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (red.), Psychologia kliniczna (s. 345-363). Warszawa: PWN.

Stefanowski, B., Antosik-Wójcińska, A., Święcicki, Ł. (2017). Wpływ niedoboru witaminy D3 na poziom nasilenia objawów depresyjnych. Przegląd aktualnych badań. Psychiatria Polska, 51(3), s. 437–454. DOI: https://doi.org/10.12740/PP/66809.

Nina Wawryszuk, Marta Kaczorek, Witamina D – dawkowanie. Aktualne normy i zalecenia 2023, Natu.Care. Dostęp online z dn. 19.01.2023: https://natu.care/pl/witaminy/witamina-d-dawkowanie